Nikt z nas nie jest gotowy na śmierć bliskiej osoby. Takie zdarzenie burzy spokój naszego dnia codziennego, przynosząc smutek i cierpienie. Pogrążeni w bólu po utracie bliskiego oczekujemy od innych współczucia i pociechy. Istnieje wiele form ulżenia w żałobie, jednakże najlepsze rezultaty wydaje się przynosić przeżywanie swojej straty w gronie najbliższych. Jedną z form ukojenia w odczuwanym smutku jest konsolacja (czasem określana mianem stypy). To uroczyste spotkanie rodziny zmarłego, odbywa się tuż po ceremonii pogrzebowej.
Czym jest konsolacja?
Określenie „konsolacja” pochodzi z j. łacińskiego i oznacza pocieszenie lub poczucie ulgi. Od wielu stuleci pokrzepienia i otuchy szukano we wspólnocie żałobników obecnych na uczcie pogrzebowej. Tradycja ta istniała już w czasach słowiańskich, a bliscy zmarłego gromadzili się wówczas na terenie żalników, będących poprzednikami naszych cmentarzy. Wierzyli oni, że spotkanie to powinno być uroczystością radosną i zakładali, że osoba zmarła również jest jego uczestnikiem. Takie wesołe biesiadowanie uważane było za godny i odpowiedni sposób oddania czci zmarłemu.
Podobne zwyczaje miały miejsce w Irlandii, gdzie po uroczystościach pogrzebowych wręcz zalecane było organizowanie zabawy z tańcami. Na spożywany wspólnie posiłek zapraszano też osobę zmarłą, która duchowo w nim uczestniczyła. W niektórych krajach odczuwanie obecności ducha zmarłego było okazywane poprzez pozostawianie dla niego jednego pustego nakrycia na stole. Spotkanie konsolacyjne podkreślało związek osób żyjących ze zmarłym i stanowiło akt pożegnania go w gronie najbliższych. Na przestrzeni wieków, niezależnie od sposobu organizacji uczty pogrzebowej – jej celem było okazanie szacunku osobie zmarłej i ukojenie bólu jej rodziny.
Spotkanie po pogrzebie
W szesnastowiecznych zwyczajach pogrzebowych pojawiło się pojęcie stypy, czyli uczty o podniosłym charakterze. Odbywała się ona nie tylko bezpośrednio po pogrzebie, ale także w rocznicę śmierci. W obecnych czasach, te rodzinne spotkania mają miejsce jedynie po powrocie z cmentarza, natomiast ich założenia i cele są tożsame z konsolacją. Po ceremonii pogrzebowej gromadzimy w domu rodzinnym zmarłego, aby w kręgu najbliższych wspominać jego postać i być dla siebie wzajemnym wsparciem.
Ponadto, konsolacja jest formą podziękowania za obecność na pogrzebie, a poza rolą duchową posiada również aspekty praktyczne. Uczestnicy pogrzebu często przybywają z odległych miejscowości, a zgodnie z zasadami gościnności bliscy zmarłego powinni im zapewnić posiłek i odpoczynek. Na stypę zaprasza najbliższa rodzina bezpośrednio wybrane przez siebie osoby, bądź rzadziej, wszystkich uczestników pogrzebu, za pośrednictwem kapłana bądź mistrza ceremonii świeckiej. Obecnie konsolacje często odbywają się również w restauracjach, a przy większej ilości osób w wynajętych w tym celu salach bankietowych. Celebrowany wspólnie posiłek, oprócz pocieszenia najbliższych osoby zmarłej, daje również możliwość zacieśnienia więzów rodzinnych. Pomimo smutnych okoliczności, stypa stanowi bowiem okazję do spotkania się z dawno niewidzianymi członkami familii.
